چکی که این بار برگشت نخورد
شادی رستمی
"چک" پنجمین ساخته سینمایی "کاظم راست گفتار" پس از آثار پرفروش و عامه
پسندی چون" عروس خوش قدم "،"نقاب"،" پسر تهرونی" و "مردان مریخی ن
ونوسی" است .آثار راست گفتار هیچ گاه بار معنایی و پیام و رمز نداشته اند
که این سردستی و زود یابی ،از فیلم نامه ها ی ضعیف و پر اشکال او نشات می
گیرد و بازی های چنان کلیشه ای و مبتذل که فیلم فارسی های تمام عیار خلق می
کنند .
راست گفتار علاقه ی خود را به فعالیت در سینمای تجاری نشان داده چرا که در
تمام آثارش به جز "چک" از" امین حیایی" و" محمد رضا شریفی نیا" که به عنوان
بازیگران بفروش مطرح هستند سود برده است.اما "چک "که در حال حاضر چندین
روز از اکرانش می گذرد تا حد زیادی پیش بینی ها را بر هم زده و راست گفتاری
متفاوت تر از گذشته را به ما می نمایاند.خود او هم "چک" را بهترین فیلمش
تا به امروز می داند و تلاش کرده به قول خودش کلیشه ها را بر هم بزند.
"چک" تمام و کمال فیلم اوست، نویسنده، تهیه کننده و کارگردان و این بار
داستانی کاملا اجتماعی در بستر شهری که همه روزه بی اعتنا به آدم ها و
اتفاقاتش در آن روز را به شب می رسانیم.این بار راست گفتار بر خلاف همیشه
که یک اسم فانتزی را برای کار برمی گزید نامی ساده را روی اثرش گذاشته و با
تیتراژی معمولی و باور پذیر کار را آغاز می کند.داستان نیز ساده و همه کس
پسند است اما سادگی اش به مانند کارهای قبلی به بلاهت پهلو نمی زند و مخاطب
را جذب می کند.
پیرمردی که همراه سه مسافر مرد، سوار خودروی زنی مسافر کش شده ، در معرض
سرقت قرار می گیرد و همراهانش، کیف باارزش او را نجات می دهند.پیرمرد نیز
به پاس قدردانی چکی به مبلغ چهل میلیون تومان در وجه آنها صادر می کند و
این قطعه کاغذ قیمتی سبب ارتباط و پیوستگی زن راننده با مسافرانش می شود.
داستان "چک" خوش رنگ و لعاب نیست اما در کمال تعجب دیدنی و جالب است،پیچیده
و مرموز نیست اما ظرافت خاص خودش را دارد و در مواقع درست و به جا به
مخاطب رو دست می زند.هرگاه که یکی از این چهار نفر با چک غیبش می زند
بیننده اطمینان دارد که فرد مورد نظر پول را نیده بلکه اتفاقی برایش رخ
داده اما چه اتفاقی.خب با ساده ترین راه های ممکن فیلم کش می آید اما از
ریتم نمی افتد. بالا و پایین نمی رود و خط داستانی خود را به خوبی حفظ می
کند.انتخاب چهار فرد مختلف از چهار خواستگاه اجتماعی گوناگون حرکت تازه و
روبه جلویی نیست چنانکه پیش از این هم در فیلم ها و سریال های زیادی این
گونه چینش را دیده بودیم اما تفاوت این افراد با یکدیگر و تقابل
افکار،خواسته ها و نیات درونی شان در کمتر فیلمی به این خوبی تصویر شده
است.یک آجودان گارد شاهنشاهی(همایون ارشادی) که به مانند بسیاری از
ورشکستگان ی در دوره پیش از انقلاب سیر می کند و از میگساری در برابر
دیگران باکی ندارد،مردی مسن و مذهبی(فرهاد آییش) که تفریح روز تعطیلش رفتن
به نماز جمعه است، جوانکی دانشجو و قرتی(شاهرخ استخری) که تمایلات
آنارشیستی دارد ،زنی راننده(مژگان بیات) که باید با کار روی ماشین برادرش
خرج دو فرزند یتیمش را در بیاورد و بالاخره برادرش(حسن شکوهی) که نهایت
رذالت و دنائت است . هر لحظه این آدم های نامتجانس مخاطب را متعجب می سازند
و در دم تغییر می کنند.اما کاراکتر هسته ای و مهم داستان در نهایت همان چک
است که همه را به دنبال خود می کشد ، در عین بی جان بودن جان دارد و همه ی
وقایع حول محور آن شکل می گیرد.
ورود و خروج کاراکتر های فرعی خیلی خوب تنظیم شده .حضور خانواده مرد مذهبی
در داستان کاملا هدفمند است و نوع روابط همسرش(مریم سعادت) با زن راننده و
رابطه مثلا رمانتیک دخترش(نفیسه روشن) با جوانک دانشجو توی ذوق نمی زند .
سکانس سفره انداختن این خانواده سنتی با دست خالی و نسیه و احترام و مهمان
نوازی نسبت به آدم هایی که تازه بار اول است می بینندشان، چنان زیبا در
خدمت آداب ورسوم ایرانی قرار گرفته که نمونه خاطره انگیزش را تنها در مهمان
مامان(داریوش مهرجویی)دیده ایم.همچنین حضور کوتاه مجتهد زاده(فرخ نعمتی)
پدر میثم در هیبت یک مقام مهم دولتی و تفاوت افکار و عقاید این پدر و پسر
با هم نیز سکانسی عالی و بی نظیر را شکل داده و حتی در این حیص و بیص باز
هم به تفاوت آدم های این جمع با هم اشاره می شود.البته فیلم نامه یک اشکال
حقوقی بزرگ دارد که شاید خیلی به چشم نیاید ، در سکانسی که گروه به بانک می
رود تا چک را وصول کند متصدی بانک به آنها می گوید که پیرمرد مرده و وراثش
حساب های او را جهت انحصار وراثت بسته اند.چطور ممکن است پیرمرد چک را پنج
شنبه شب صادر کرده و جمعه مرده باشد و وقتی این پنج نفر صبح شنبه به بانک
مراجعه کرده اند حساب بسته شده باشد؟ صدور گواهی فوت و تشریفات اداری
انحصار وراثت ، خود چندین روز زمان می برد و به این سرعت به مرحله اجرا در
نمی آید.
چک به لحاظ بصری چیز چندانی در چنته ندارد.نه قاب بندی و نه میزانسنی که
البته به خاطر شلوغی بیش از حد و دیالوگ های پینگ پونگی ضعف فضاسازی هنری
چندان به چشم نمی آید و حواس بیننده پی بازیگران می رود.البته چک لطمه
بزرگی از انتخاب بازیگران خورده به طوری بر خلاف آنچه در ابتدای یادداشت
عنوان شد ای کاش راست گفتاراین بار بازیگران معروف تری برای این فیلم
انتخاب می کرد و باز هم به سراغ شریفی نیا و حیایی و پیروز فر می رفت.
بازیگران به هیچ وجه سر جای خودشان نیستند و به نقش نمی چسبند مگر فرهاد
آییش که طنازی اش ذاتی است و تلاشش برای در آوردن نقش کاملا مشهود است.
ارشادی آجودانی است منفعل و بی حال که ذره ای خلق و خوی نظامی ندارد
،استخری کاری به جز تکرار خود نکرده و همان پسر شیک و سوسول همیشگی است که
درست به مانند سریال های پر مخاطبش "دلنوازان" و "فاصله ها" با خانواده خود
مشکل دارد.کاش او در همان مدیوم تلویزیون فعال باشد یا دستکم برای ورود
حرفه ای به عالم سینما روی بیان و حس گیری اش کمی کار کند .حسن شکوهی هم
همان بهروز وثوقی همیشگی است بی هیچ توضیح اضافه ولی اشکال اصلی انتخاب
بیات برای نقش راننده است که بسیار خام دستانه و ضعیف انجام شده. بیات نه
ظاهر مناسبی برای این نقش دارد و نه برای مخاطب دلنشین است. دیالوگ گویی اش
بدجوری توی ذوق می زند و اصلا باور پذیر از کار در نیامده.در صورتی که زن
راننده و ماشینش که سرقت بنا بوده در آن رخ بدهد محور اصلی داستان هستند
ولی با حضور برادرش او به حاشیه می رود.شاید این ایراد از ضعف فیلم نامه
باشد و یا محدودیت هایی که مانع از حضور فعال زن می شوند اما خود بیات در
مطرح ساختن کاراکتر و جان بخشی به آن موفق عمل نکرده است.البته این اولین
بار نیست که راست گفتار برای نقش اول زن انتخاب اشتباه می کند. در فیلم
نقاب نقش اولی که به "سارا خویینی ها" داد به هیچ وجه مناسب او نبود و
"پیمان قاسم خانی"،نویسنده فیلم نامه در جایی متذکر شده بود که بازیگر
جوانتری چون "پگاه آهنگرانی" را برای این نقش می خواسته و اشتباه کارگردان
را به او گوشزد کرده ولی در نهایت حاصل کار با خویینی ها همان طور که پیش
بینی می شد بد از آب در آمد.
بسیاری از منتقدان، چک و کاراکتر هایش را با "اسب حیوان نجیبی
است""عبدالرضا کاهانی" مقایسه می کنند که هر دو در سرگشتگی شبانه ای عده ای
آدم آس و پاس در تهران وجه اشتراک دارند اما در یک کلام باید گفت می توان
به دور از شعار، فریب و مضامین اروتیکی فیلمی ساده و شریف ساخت و مخاطب را
راضی از سینما بیرون فرستاد. کاری که "کاظم راست گفتار" آن را انجام داده و
چنانچه این مسیر تازه را ادامه دهد و در انتخاب بازیگر از آدم های
کاربلدتری کمک بخواهد می تواند موفق شود.
نقد فیلم مالنا
انتخاب یک پلیر خوب برای دیدن فیلمهایتان در تلوزیون خانه
بلایی که صدا و سیما بروی فیلم بالا در آسمان up in the air درآورده است
نقد فیلم چک
نقد فیلم جرم
نقد فیلم اینجا بدون من
چک ,فیلم ,های ,هم ,ها ,راست ,راست گفتار ,می کند ,را به ,فیلم نامه ,می رود
درباره این سایت